ایران با تنوع بی‌نظیر اقلیمی و جغرافیایی خود، یکی از پر پتانسیل ترین مقاصد صادراتی گیاهان دارویی در جهان است. طبق بررسی‌ها، بیش از ۸,۰۰۰ گونه گیاهی در ایران شناسایی شده که ۲,۳۰۰ گونه از آن‌ها خواص دارویی، آروماتیک و صنعتی دارند. این تنوع گیاهی می‌تواند پایه گذار توسعه صنعت داروسازی، آرایشی و بهداشتی، و صنایع غذایی در کشور باشد. به عنوان مثال، زعفران که ایران ۹۴ درصد از تولید جهانی آن را بر عهده دارد، علاوه بر خواص دارویی، در صنایع غذایی و حتی آرایشی کاربرد فراوانی دارد. در حقیقت، ظرفیت‌های بالقوه ایران در صادرات گیاهان دارویی، اگر به درستی مدیریت شود، می‌تواند به توسعه اقتصادی کشور کمک شایانی نماید.
به طور مثال؛مطالعات علمی نشان می‌دهند که زعفران حاوی ترکیبات فعال مانند کروسین، پیکروکروسین و سافرانال است که دارای اثرات ضدافسردگی، ضدالتهابی و آنتی‌اکسیدانی هستند. این خواص باعث شده که زعفران به عنوان یکی از داروهای گیاهی در درمان بیماری‌های مختلف و در صنایع داروسازی و آرایشی اهمیت پیدا کند. ایران با پیشینه‌ای غنی در استفاده و تجارت گیاهان دارویی، از دیرباز به عنوان یکی از مراکز اصلی تولید و صادرات این گیاهان شناخته می‌شده است.
تاریخچه باستانی صادرات گیاهان دارویی
در زمان‌های باستان، ایرانیان با استفاده از گیاهان دارویی در طب سنتی، شهرت داشتند. کتب پزشکی باستانی، نظیر “مجموعه پزشکی” تألیف حکیمان ایرانی، نشان‌دهنده دانش گسترده ایرانیان در استفاده از این گیاهان بوده است.
بعد از اسلام:
با ظهور اسلام، دانش پزشکی ایرانی با تأثیرپذیری از تمدن‌های مختلف، گسترش یافت. دانشمندانی مانند ابن سینا با تألیف کتاب‌هایی نظیر “قانون در طب“، به معرفی و سیستماتیک کردن استفاده از گیاهان دارویی پرداختند.
در قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم، با توسعه تجارت جهانی، ایران به یکی از صادرکنندگان اصلی گیاهان دارویی تبدیل شد. با وجود چالش‌هایی نظیر تحریم‌ها و مشکلات محیطی، این صنعت همچنان به رشد خود ادامه داده است!
وضعیت امروزه ایران چطوره؟
امروزه، ایران با تولید حدود ۹۰ درصد از گونه‌های گیاهان دارویی جهان، به عنوان یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان این گیاهان شناخته می‌شود. با وجود پتانسیل بالا، چالش‌هایی نظیر ضعف در برندینگ و بسته‌بندی نامناسب وجود دارد که نیازمند توجه و برنامه‌ریزی بیشتر تامین کنندگان داخلی است.
کاربرد گیاهان دارویی در صنایع مختلف
گیاهان دارویی ایران به طور گسترده در صنایع مختلف کاربرد دارند. در صنعت داروسازی، بیش از ۸۹ گونه گیاهی ایران دارای خواص ضدباکتریایی و ضدالتهابی هستند که در تولید داروهای گیاهی و شیمیایی مورد استفاده قرار می‌گیرند. گیاهانی مانند آنغوزه، شیرین بیان و گل گاوزبان به طور خاص در درمان بیماری‌های گوارشی و تنفسی کاربرد دارند. همچنین، در صنایع آرایشی و بهداشتی، اسانس‌هایی مانند گل محمدی و آویشن به‌عنوان مواد اولیه در تولید عطر و کرم‌های مراقبت از پوست استفاده می‌شوند.
بررسی‌ها نشان داده‌اند که آویشن حاوی ترکیبات فنولیک، مانند کارواکرول و تیمول است که اثرات ضدباکتریایی و ضدویروسی دارند. این خواص باعث شده که آویشن به یکی از مواد مؤثر در تولید داروهای گیاهی ضدعفونی‌کننده و محصولات ضدعفونی‌کننده طبیعی تبدیل شود
با چه چالش هایی مواجه هستیم و راهکار چیست؟!
اگرچه ایران به عنوان یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان گیاهان دارویی در جهان شناخته می‌شود،اما چالش‌هایی همچون برداشت‌های غیراصولی، نبود استانداردهای بین‌المللی در فرآوری و بسته‌بندی، و وابستگی به صادرات خام هنوز هم بر سر راه توسعه صادرات این محصولات قرار دارند. برای مثال، برداشت‌های غیراصولی آنقوزه که یکی از گیاهان دارویی ارزشمند ایران است، موجب کاهش رشد این گونه گیاهی در برخی مناطق شده است. این در حالی است که آنقوزه به دلیل خواص درمانی بی‌نظیر خود در درمان مشکلات گوارشی و تنفسی در طب سنتی شناخته می‌شود.
برای رفع این چالش‌ها، استفاده از فناوری‌های نوین مانند تکنولوژی استخراج و فرآوری اسانس‌ها و بسته‌بندی‌های مطابق با استانداردهای بین‌المللی ضروری است. به‌عنوان مثال، در فرآوری گیاهان دارویی مانند مریم‌گلی، استفاده از روش‌های استخراج با بخار آب به جای روش‌های قدیمی می‌تواند کیفیت اسانس‌ها را بهبود بخشد و به افزایش ارزش افزوده کمک کند.
آینده سبز ایران:
ایران با داشتن زیرساخت‌های کشاورزی مناسب و منابع غنی گیاهان دارویی، در صورت برنامه‌ریزی صحیح و بهره‌گیری از علم روز، می‌تواند به یکی از قطب‌های اصلی صادرات گیاهان دارویی در جهان تبدیل شود. بر اساس پیش‌بینی‌ها، ارزش صادرات گیاهان دارویی ایران می‌تواند در آینده نزدیک به ۱.۵ میلیارد دلار برسد! این چشم‌انداز با توجه به روند رو به رشد تقاضا برای محصولات طبیعی و ارگانیک در بازارهای جهانی، قابل تحقق است.
مطالعات بازار جهانی نشان می‌دهند که مصرف محصولات ارگانیک و طبیعی در کشورهایی مانند آلمان و چین به طور چشمگیری افزایش یافته است. این روند به ویژه در صنعت آرایشی و بهداشتی مشاهده می‌شود، جایی که استفاده از گیاهان دارویی به‌عنوان مواد اولیه در تولید محصولات طبیعی و ارگانیک، روندی رو به رشد دارد!
در نتیجه…
با توجه به این چالش‌ها و راهکارها، ایران می‌تواند با استفاده از پتانسیل‌های علمی و فناوری‌های نوین، به یکی از رهبران جهانی در زمینه صادرات گیاهان دارویی تبدیل شود و بخش اعظمی از بازار گیاهان دارویی جهان را در دست بگیرد البته که باید به بسته بندی مطابق با استاندارد بازار های جهانی نیز توجه کرد.
راهی پر چالش یا فرصتی بزرگ؟!
صادرات گیاهان دارویی به بازارهای جهانی یک فرصت بزرگ است، اما مسیر آن بدون چالش‌های جدی نیست. بسته‌بندی استاندارد، حفظ کیفیت در طول حمل‌ونقل، تطابق با مقررات گمرکی و یافتن مشتریان مناسب تنها بخشی از مسائلی هستند که ممکن است شما را با مشکلاتی جدی روبه‌رو کنند.
اگر این مراحل را خودتان مدیریت کنید، ممکن است با تأخیر در تحویل، کاهش کیفیت محصولات یا از دست دادن فرصت‌های بازار مواجه شوید. این مسائل نه تنها زمان و منابع زیادی از شما می‌گیرند، بلکه می‌توانند به کسب‌وکار شما آسیب بزنند.
داشتن یک شریک متخصص که بتواند به‌طور حرفه‌ای این فرآیندها را مدیریت کند، به شما کمک می‌کند تا با اطمینان بیشتری به بازارهای جهانی وارد شوید، کیفیت محصولاتتان حفظ شود و از مشکلات احتمالی دور بمانید. در غیر این صورت، ممکن است نتوانید از پتانسیل کامل بازارهای بین‌المللی بهره‌برداری کنید.
از ایران به جهانیان؛همراه شما در این سفر تجاری هستیم.
